Verslag kenniskring crisisbeheersing 28 november

NAZB hield 28 november een kenniskring crisisbeheersing voor vertegenwoordigers van Brabantse zorginstellingen in het Van der Valk hotel in Gilze-Rijen. De bijeenkomst met ruim 50 deelnemers stond in het teken van leren van lessen uit (recente) rampen en crisissituaties.

Op het programma staan deze thema's centraal: het Stint drama in Oss, de uitval van het noodnummer 112, een dramatisch verkeersongeval in Zundert en het schietincident in de tram in Utrecht.

Stint drama in Oss

Als eerste spreker nam Katja van Mook (crisiscoördinator GGD West-Brabant en GGD Hart voor Brabant) het woord. Zij ging in op het Stint drama van 20 september 2018 in de gemeente Oss. ‘Een dag waarvan je hoopt dat die nooit zou komen’ was de uitspraak van de burgemeester van Oss. Katja was als procesleider psychosociale hulpverlening betrokken bij dit drama, waarbij jonge schoolgaande kinderen om het leven kwamen.

De GGD begeleidde met vele ketenpartners waaronder slachtofferhulp Nederland, het Instituut voor Psychotrauma en de externe vertrouwenspersonen de betrokken scholen intensief in de nazorgfase. De hulpverlening richtte zich daarbij op de leerlingen, leerkrachten en ouders.

Er zijn vele gezamenlijke bijeenkomsten georganiseerd in overleg met de gemeente en de scholen. Bijeenkomsten die diepe indrukken actherlieten, ook bij de betrokken hulpverleners. Als geleerde lessen benadrukte Katja: blijf als GGD oefenen in je primaire taakuitoefening, niet alleen in de acute fase van een ramp, maar ook in de nazorgfase; zorg dat de rollen/taken in het PSHI/PSHOR proces goed zijn geborgd en dat eenieder feilloos weet wat te doen als het erop aankomt; zorg ook voor de nazorg van je eigen personeel; wees niet bang om intern de GGD ook op te schalen naar een crisisaanpak (GROP), hetgeen nu niet is gebeurd en zorg voor goede communicatielijnen met de GHOR als ketenregisseur.

Tot slot gaf Katja aan dat er monodisciplinair nazorg is geboden en dat het een volgende keer wellicht beter is dit multidisciplinair in te steken. Inmiddels ruim een jaar later organiseerden de scholen, de gemeente Oss en de hulpverleners nog een gezamenlijke nazorgbijeenkomst en blijken in staat de blik weer op de toekomst te richten.

Uitval noodnummer 112

Als tweede spreker trad op Maurice van der Kallen (teammanager meldkamer ambulancezorg Oost-Brabant). Het betreft hier een gecolokeerde meldkamer van politie, brandweer en ambulancezorg in een verzorgingsgebied van 1,4 miljoen inwoners. Op 24 juni 2019 in de loop van de middag bleek dat alle veiligheidsregio’s in Nederland moesten opschalen naar GRIP 2 vanwege een KPN-storing, waardoor de noodlijn 112 enkele uren niet bereikbaar was. Datzelfde gold voor het politienummer 0900-8844. En dan te bedenken dat er dagelijks ongeveer 7900 meldingen binnenkomen via 112 zo vertelde Maurice.

Maurice had snel in de gaten dat er binnen de meldkamer wat aan de hand was, omdat alle centralisten gezellig met elkaar zaten te kletsen, iets waar normaal geen tijd voor is. Samen met de GHOR en de veiligheidsregio Brabant Zuidoost is een leerarena opgezet om van deze crisis te leren. Binnen de Witte Kolom verliep de crisiscommunicatie goed en werden snel alternatieve communicatiemiddelen ingezet (C2000, Whatsapp e.d.). Ook de hulpdiensten zijn snel uitgerukt en waren zichtbaar ter plaatse en na enige vertraging werd er een landelijk alternatief noodnummer bekend gesteld.

Als belangrijkste verbeterpunten: er was geen calamiteitencoördinator boven de sterkte op de meldkamer aanwezig, waarvoor later wel iemand is aangewezen; de OVD-G’n waren niet op de hoogte gesteld van de opschaling en dat had wel moeten gebeuren; de noodcommunicatielijnen met de ketenpartners functioneerden niet goed en die moeten vaker worden getest.

De crisiscoördinator van de GGD is niet gealarmeerd en kwam toevallig in beeld; het LCMS-GZ kan beter worden benut; de communicatie richting openbaar bestuur verliep stroef en ten slotte bleek er landelijk te weinig regie, waardoor alle veiligheidsregio’s eigenstandig hun maatregelen gingen nemen en die liepen nogal uiteen. Concluderend bleek dit toch wel een vervelend incident voor de meldkamers met veel impact op de bevolking en onderzoeksrapporten moeten gaan uitwijzen hoe dit in de toekomst te voorkomen.

Verkeersongeval in Zundert

Daarna nam Niels van Kalmthout (ambulancechauffeur en OVD-G van de RAV Brabant Midden-West-Noord) het woord. Op 10 augustus 2019 vond er rond 22.30 uur op de Achtmaalseweg nabij Zundert een groot verkeersongeval plaats met 7 slachtoffers (3x T1, 2 x T2, 1x T4 en een slachtoffer weigerde hulp). In feite bleek dit een gunstig tijdstip, omdat er in verband met de dienstploegwisseling rond 23.00 uur een dubbele personele bezetting bij de ambulancezorg aanwezig was. Niels was als OVD-G terplekke en verhaalde over zijn bevindingen.

Tijdens het aanrijden naar het incident werd hij al geconfronteerd met allerlei overwegingen. Hoeveel MMT’s moeten er worden opgeroepen? Moet de GGB worden opgeschaald? Hoeveel ambulances zijn er nodig? Moet een gewondenspreidingsplan worden geactiveerd? Ter plekke bleek het een enorm gecompliceerd ongeval, waarbij de brandweer alle moeite moest doen op de slachtoffers uit de twee voertuigen te bevrijden. Wat de hulpverlening ernstig bemoeilijkte was het agressieve gedrag van slachtoffers en omstanders, waardoor zelfs de veiligheid van de hulpverleners in het gedrang kwam.

Uiteindelijk zijn er 8 ambulances ingezet, 2 MMT teams en 2 brandweerteams en zijn de gewonden afgevoerd op het ETZ Tilburg, het Erasmus MC te Rotterdam en het Amphia ziekenhuis in Breda. Dit incident had veel impact op de hulpverleners en leidde tot een intensieve nabespreking met alle betrokken hulpdiensten. Naar aanleiding van deze presentatie meldt Ed Smeets dat in de triage de term T4 momenteel niet meer wordt gehanteerd. Men gebruikt nu T1 t/m T3 en in plaats van T4 de term T1 uitgesteld of overleden. Voor meer informatie zie dit artikel en deze film.

Schietincident Utrecht

Als vierde en laatste thema werd behandeld het schietincident van 18 maart 2019 in de tram op het 24 oktober plein in Utrecht. Als sprekers traden op Lukas van Spengler (directeur traumazorgnetwerk Midden-Nederland) en Mark van Baal (fellow traumachirurg UMC Utrecht).

Lukas van Spengler nam als eerste het woord en nam de toehoorders via een gedetailleerde tijdlijn mee in wat er allemaal precies gebeurde op die 18e maart. Het bleek handelen in onzekerheid en in angst. Er waren veel vragen over het slachtofferbeeld, het aantal daders, motief van de aanslag, de situatie ter plekke en de gevolgen van het afgekondigde niveau 5 op de terreurdreigingsescalatieladder. De eerste melding van het incident was rond 10.43 uur en vrij snel daarna is besloten het calamiteitenhospitaal te openen. Rond 12.00 uur was het slachtofferbeeld 5 slachtoffers waarvan 2 overleden. Later bleek het beeld 6 slachtoffers waarvan 4 overleden.

Mark van Baal ging vervolgens in op wat er allemaal in het calamiteitenhospitaal gebeurde. Hij gaf ook uitleg waartoe dit noodhospitaal dient en hoe het e.e.a. in samenspraak met het UMC Utrecht en het Centraal Militair Hospitaal is georganiseerd. Hij ging daarbij in op de taken van respectievelijk het commandoteam, het crisiscoördinatie team en het crisisbeleidsteam en de herkenbaarheid van de functionarissen door middel van gekleurde petten. Binnen 45 minuten na het schietdrama waren alle slachtoffers binnen in het calamiteitenhospitaal. Het bleek dat er sprake was van ernstige schotwonden in de thorax en de abdomen. ’s Middags om 1600 uur was het calamiteitenhospitaal al weer gesloten en waren de gewonde slachtoffers naar behandelkamers in het UMC Utrecht overgebracht. Alles overziend is er goed gehandeld in het calamiteitenhospitaal en zijn er zelfs 259 medewerkers gealarmeerd gelet op de inschatting van de omvang van het drama. Het is ook voor het eerst voorgekomen dat er gewonden in het calamiteitenhospitaal zijn overleden. Mark constateerde dat er veel angst was onder het behandelend personeel, omdat er ook sprake zou zijn dat daders onderweg waren naar het UMC Utrecht en sloot zijn presentatie af met de opmerking ‘angst valt niet te trainen’!

Lukas van Spengler rondde dit deel van het programma af met een toelichting op de crisisorganisatie van het UMC Utrecht. Cruciale vraag daarbij was welke consequenties het incident zou hebben op de electieve zorg, wat te doen met het reguliere OK programma en hoe de interne- en externe communicatie invulling te geven. De deelname van alle medewerkers typeerde hij als overweldigend. Wat veel indruk maakte is dat de dagen na het incident de DSI in vol ornaat nog een keer het ziekenhuis betrad voor een ‘evaluatie ter plekke’, waardoor de schrik onder het personeel plotsklaps weer toenam.

Het eindevaluatierapport van het drama in Utrecht zal rond 10 december worden gepresenteerd.

Met een hartelijke dank aan alle sprekers werd het programma van de kenniskring rond 17.00 uur afgesloten. De deelnemers konden toen in alle rust de prachtige cartoons van Peter Koch bewonderen alvorens nog even na te praten onder het gebot van een drankje en borrelgarnituurtje.

Presentaties

Cartoons

‹‹ Terug naar het nieuwsoverzicht