Een actueel thema omdat hulpverleners en (openbaar) bestuurders steeds meer worden geconfronteerd met agressie en geweld in hun taakuitvoering.
Na een welkomstgroet door Patricia van Roessel (NAZB) en een inleiding van dagvoorzitter Gert-Jan Ludden (SVDC) hebben zes sprekers vanuit verschillende invalshoek deze problematiek toegelicht. Hierbij op hoofdlijnen een verslag van hun presentaties.
Als eerste spreker gaf Leo van den Berg (bestuur ondersteuner regioburgemeester Zeeland/West-Brabant) een toelichting op het programma Veilige Publieke Taak (VPT) overheidspersoneel. Een programma dat het Ministerie van BZK heeft gerealiseerd voor de sectoren openbaar bestuur, openbaar vervoer, veiligheid, onderwijs, zorg en welzijn en sociale zekerheid. Centraal thema van het programma was ‘Handen af van onze Helpers’. Leo gaf een toelichting hoe het VPT voor de 39 gemeenten in zijn regio is geborgd. Dat het belangrijk is hier aandacht aan te besteden blijkt wel uit het gegeven dat er alleen al in 2017 691 meldingen waren van geweld tegen medewerkers met een publieke taak. Als proactieve activiteiten meldde hij het opstellen van een protocol VPT, voorlichting en het trainen van medewerkers. Reactief memoreerde hij de activiteiten van opvang slachtoffer door leidinggevende en bedrijfsopvangteam, bestuursrechtelijk en strafrechtelijk optreden tegen de dader en het verhalen van de schade op de dader. Dat het slachtoffer een herkenbaar aanspreekpunt heeft die de juiste zorg en begeleiding biedt is van cruciaal belang. Het project van Leo richt zich primair op politie en gemeenteambtenaren, maar het is goed te constateren dat de zorgsector ook steeds meer aanhaakt op het VPT programma.
Walter Heijne (Hoofd SEH Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis Tilburg) gaf een indrukwekkende voordracht over een incident op de SEH in het najaar 2017. Er werd in de nachtelijke uren een slachtoffer met een schotwond in het hoofd binnengebracht op de SEH. Gelijktijdig kwamen 80-100 bekenden van het slachtoffer mee naar het ziekenhuis die daar enorm veel amok maakten en schade hebben aangericht. Het was voor de hulpverleners een zeer schokkende ervaring. Het leek wel een oorlogstoneel zo stelde Walter Heijne en het duurde ruim een uur voordat er voldoende politie ter plaatse was. Toen bleek dat het slachtoffer was overleden liepen de emoties nog meer op en werden diverse mensen onwel. Uiteindelijk wist de vader van het slachtoffer de zaak te de-escaleren en bleek er ook een politieagent te zijn die de betreffende familie kende en een belangrijke bijdrage heeft kunnen leveren aan het terugkeren van de rust in de crisissituatie. De hele situatie heeft ongeveer 5 uur geduurd. Walter lichtte toe dat de gezondheid en het welbevinden van het SEH personeel (landelijk beeld) steeds problematischer wordt. Een op de drie medewerkers heeft een burn-out. Een op de zeven heeft slaapproblemen en PTSS en er is een verloop van 1 op de 3 medewerkers! Walter gaf aan dat dit voorval op de SEH tot diverse verbetermaatregelen heeft geleid. Als belangrijkste noemde hij: fysieke beveiliging van de afdeling, evaluatie na een traumatische ervaring, telefoons met noodknop en betere afspraken met de politie voor ondersteuning.
In 2017 zijn meer dan 2000 incidenten geregistreerd van geweld tegen hulpverleners in 44 ziekenhuizen zo meldde Ton Heerschop (directeur crisisbeheersing Parcival) in het begin van zijn presentatie. Ton is ruim 13 jaar verantwoordelijk geweest voor de veiligheid en de crisisbeheersing binnen het VieCuri Medisch Centrum te Venlo. In die periode heeft hij tal van incidenten en calamiteiten meegemaakt. Dit varieerde van een echtgenoot die zijn vrouw die in het ziekhuis verbleef wilde doodschieten, tot het vrijkomen van gevaarlijke dampen van een brand bij een belendende palletfabriek tot dreigende situaties binnen de Antilliaanse en Turkse gemeenschap waar het ziekenhuis mee werd geconfronteerd. Ton accentueerde dat het belangrijk is constant een goede analyse te maken van de situatie die zich aandient. De contacten met het openbaar bestuur, de politie en het OM moeten goed worden onderhouden. Grote groepen die het ziekenhuis betreden moet je niet bestrijden, maar wel begeleiden. En wees altijd voorbereid op het onverwachte. Het is verder belangrijk je medewerkers goed te trainen in (mentale) weerbaarheid en een balans te zoeken in de juiste fysieke beveiligingsmaatregelen die je in een ziekenhuis moet treffen. Als het daadwerkelijk misgaat moet je handelen naar bevind van zaken en dan zijn kennis en kennissen van cruciaal belang voor adequaat crisismanagement.
Na de lunchpauze werd het middagprogramma gestart met een presentatie van Gerrit Laurens (Algemeen Commandant CTER Politie Rotterdam Rijnmond). In Rotterdam staat veiligheid van hulpverleners hoog op de agenda. Dit mede naar aanleiding van de jaarlijks terugkerende gewelddadigheden op Oudejaarsavond. Gerrit betreurde het dat het Kabinet niet heeft besloten tot een algeheel vuurwerkverbod en adviseerde de Kabinetsleden maar een keer met de politie mee te gaan op Oudejaarsavond. Gerrit ging ook in op het VPT programma in Rotterdam en vertelde dat dit tot een substantiële verbetering heeft geleid in de zorg en aandacht voor slachtoffers van geweld. Maar stelde hij: slechts een op de vijf van de getroffenen doet aangifte!, 80% van de incidenten bereikt de politie niet! En er is veel angst voor intimidatie en represailles. Ook hulpverleners hebben veelal een achilleshiel. Zijn presentatie beëindigde hij met de stelling: “eenduidigheid in het beleid en een stevige en integrale aanpak moet uiteindelijk leiden tot het stoppen van geweld, bedreiging en intimidatie”. Normering, daadkracht en doorpakken zijn kenmerkend voor het Rotterdamse Model.
Jeroen van den Bergh (Teamleider Dienst Speciale Interventies) hield vervolgens een imponerende voordracht over de taak, organisatie en werkwijze van de DSI. De dienst die optreedt in gevallen van grof en excessief geweld. Snelheid, verrassing en overrompeling zij daarbij kernbegrippen. Van cruciaal belang is daarbij de inzet van de dienst in het zogenaamd ‘diamanten kwartiertje’. Jeroen legde uit wat de respectievelijke taken zijn van de interventieteams, de aanhoudings- en ondersteuningsteams en de unit Mariniers. Dit werd verduidelijkt aan de hand van filmbeelden. Bij terreurdreiging en aanslagen wordt gebruik gemaakt van de Rapid Response Teams en de Quick Reaction Force die gericht zijn op het stoppen, verstoren en isoleren van geweld. De dienst heeft ook een goed opgeleide en getrainde medische component in haar geledingen die moet samenwerken met MMT, Ambulancepersoneel en SEH. Bij het multidisciplinaire optreden wordt tegenwoordig een onderscheid gemaakt in de Hot Zone, Warm Zone en de Cold Zone. Een zonering die op de plaats delict snel en visueel wordt ingedeeld. Aan het slot van zijn presentatie ging Jeroen nog in op de middelen die de DSI beschikbaar heeft en op het belang van multidisciplinair opleiden, trainen en oefenen. We maken het in Nederland gelukkig niet vaak mee, maar bij grof geweld kunnen we in ieder geval rekenen op onze mannen van de DSI.
De themadag werd afgesloten met een presentatie van Katja van Mook (GROP coördinator GGD Hart voor Brabant en Cor van Alderwegen van D.O.E.N.). Zij presenteerden een plan voor de borging en verdergaande professionalisering van (psychosociale) hulpverlening aan hulpverleners na ernstige gebeurtenissen. Katja gaf aan dat er in de praktijk wel aandacht hiervoor is, maar dat het veel te veel ad hoc en versnipperd gebeurt. Er moet meer structuur komen en een nazorgplan kan daar een oplossing toe bieden. In het nazorgplan zal aandacht worden besteed aan intervisie, het functioneren van het bedrijf opvangteam (BOT), een preventief spreekuur bij de bedrijfsarts en het inzetten van zorgprofessionals van D.O.E.N. Het opnemen van het nazorgplan als deelplan van je rampenplan is belangrijk evenals het aanstellen van een contactpersoon die verantwoordelijk is voor alle activiteiten in de nazorgfase zo stelde Katja onomwonden vast. Cor van Alderwegen ging daarna in op de werkzaamheden van D.O.E.N. Maak werk van verwerken is daarbij de toepasselijke slogan. D.O.E.N. biedt onafhankelijke bedrijfshulpverlening met zeer ervaren professionals. Ze hebben een eigen alarmcentrale en zijn 24/7 bereikbaar en inzetbaar. Het slachtoffer staat altijd centraal en alle werkzaamheden zijn daarop gericht zo stelde Cor. Binnen 10 dagen na een ernstige gebeurtenis zal betrokkene zo nodig worden ondergebracht in de reguliere zorgkanalen. Meer informatie over D.O.E.N is te lezen in de uitgereikte folder of op hun website www.doenbv.eu.
Na een korte samenvatting door de dagvoorzitter en het aanschouwen van prachtige cartoons die gemaakt zijn door Peter Koch werd de themadag rond 16.30 uur afgesloten. Daarna was er nog de gelegenheid tot het napraten bij de borrel.